Yemin, bir şeyi yapıp yapmadığını/yapmayacağını, bir şeyin doğru olup olmadığını söylerken Allah'ın adıyla/sıfatıyla (Vallahi şu işi yapmam, şu yere gitmeyeceğim, borcumu ödedim gibi ifadelerle) sözü kuvvetlendirmek olup kasem, köle azat etme, boşama ve yargı vasıtası kısımlarına ayrılır.
KASEM SURETİYLE YAPILAN YEMİNLER
“Vallahi, tallahi, billahi, Allah şahit, rahim olan Allah hakkı için andolsun, Allah adına yemin ederim” gibi, Allah'ın isim veya sıfatlarına ant içerek yapılan yemin olup, “yemin ederim, üzerine andolsun, şu yemeği yemek bana haram olsun” gibi Allah'ın isim ve sıfatlarıyla bağlantı ifadelerle, yemin niyetiyle söylenen “Şöyle yaparsam yahudi, kâfir vb. olayım , müslüman olmayayım” gibi sözler, teyit/yemin maksatlı kullanılan “Kabe hakkı için”, “Kur'an çarpsın”, “Ekmek çarpsın”, “Anam avradım olsun” gibi üst ve kutsal değerlerle yapılanlar da aynı hükme tâbidir ve şu kısımlara ayrılır. 1.Lağv Yemini. Yanlışlık la/doğru sanılarak (ödemediği halde “Borcumu ödedim” demek gibi) yapılan yemindir ve alışkanlıkla, vallahi, billahi demek de böyle olup “Allah kasıtsız olarak ağzınızdan çıkıveren(lağv) yeminlerinizden dolayı sizi sorumlu tutmaz”[el-Mâide:5/89]ayetinde belirtildiği üzere kefaret gerekmez. 2.Gamûs Yemini.Yapılmış/yapılmamış bir şeye (vurduğu halde vurmadım, ödemediği halde “ödedim” demek gibi) bilerek (kasten/yalan yere) yapılan yemin olup,büyük günah/ağır vebal yüklediği için kefaret yetersiz/gerekmez, tövbe ve istiğfar edilip haklar ödenir/helâlleşilir. (İ.Şafiî'ye göre kefaret gerekir fakat kul hakkını düşürmez, Allah hakkının ise düşmesi/bağışlanma umulur) 3.Mün'akit Yemin.Mümkün bir şeye/geleceğe yönelik (şu tarihte borcumu ödeyeceğim, falan yerde bulunacağım, şu işi yapacağım gibi) yemin/Allah’ı şahit tutmak olup bozulursa kefaret gerekir.“ Allah…bilerek yaptığınız yeminlerden dolayı sorumlu tutar. Bunun da kefareti, ailenize yedirdiğinizin orta hallisinden on fakiri yedirmek, yahut giydirmek, yahut da köle azat etmektir.Bunları bulamayan üç gün oruç tutmalıdır..”[el-Mâide:5/89]
KÖLE AZAT ETME BOŞAMA ve İSPAT YEMİNİ
Yapmama/gitmeme kararlılığını teyit için kullanılan “Şu işi yaparsam kölem azat olsun”, “Şuraya gidersem karım boş olsun” gibi sözlerdir ve bozulduğunda sonucu mu gerçekleşir kefaret mi gerekir tartışmalı olup, kefaret de gerekmez, boşama da gerçekleşmez diyenler vardır. Yemin etmek mubah ise de, “Yeminlerinizi koruyunuz”[el-Mâide: 5/89], “Allah adına yaptığınız ahidleri yerine getirin. Allah’ı kefil tutarak kuvvetlendirdikten sonra yeminlerinizi bozmayın. Şüphesizki Allah yaptıklarınızı bilir”[en-Nahl:16/91] ayetlerinde işaret ediliğine göre, gereksiz yere yapmak, alışkanlık haline getirmek, yalan yere yemin etmek ve yemine uymamak büyük hatadır. Tutulmayan yemine ise kefaret gerekip, mâsiyet için (falanın borcunu ödememeye, müslüman kardeşiyle konuşmamaya, anne babasıyla aynı evde otur mamaya gibi) yapılan yemin de “Bir kimse bir şey için yemin eder, sonra da ondan hayırlısını görürse yeminini bozsun ve kefaret versin”[Müslim,“Eymân”, 15-16]bir hadisi gereği bozulup kefareti ödenir